Kontuzje biodra – cz.2 – Zwyrodnienie stawu i konflikt panewkowo-udowy
Zwyrodnienie stawu biodrowego
Moi Drodzy, dziękuję za udostępnienia mojego poprzedniego posta. Cieszę się, że podoba się Wam to, co piszę. ?
Kontynuujemy cykl dotyczący schorzeń zlokalizowanych wokół biodra. Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego (czyli choroba wcześniejszego zużycia stawu) może być jedną z przyczyn bólów biodra, w tym również u biegaczy.
W tym przypadku, ból okolicy biodra ma bezpośrednią przyczynę w samym stawie biodrowym. Choroba zwyrodnieniowa może mieć charakter idiopatyczny (pierwotna choroba zwyrodnieniowa), czyli taki w którym nie znamy jednoznacznej przyczyny jej powstania, objawy zazwyczaj pojawiają się w 6-7 dekadzie życia. Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego może również powstać na skutek wcześniej przebytych chorób stawu (wtórna choroba zwyrodnieniowa) – np. dysplazji stawu, choroby Perthesa, lub złuszczenia głowy kości udowej. W tych przypadkach objawy najczęściej pojawiają się trochę wcześniej. Przyczyną zwyrodnienia mogą być również wcześniej przebyte urazy i złamaniach w obrębie stawu.
Zdjęcie 1. Zdjęcie stawów biodrowych 40 letniego biegacza, który złamał granicę w 3 godzinie maratonu. Trenował pomimo bólu w pachwinie, nie zdając sobie sprawy z powagi problemu.
Choroba zwyrodnieniowa stawu przebiega zazwyczaj dyskretnie i powoli. Biegacze często zdają sobie sprawę, że jeden stawów biodrowych „gorzej” pracuje, że trudniej jest wykonać niektóre ćwiczenia rozciągające. Zauważalna może być również asymetria zakresu ruchu pomiędzy stawami biodrowymi. Jak to jednak często u biegaczy bywa, determinacja w treningach, ćwiczenia rozciągające i stabilizujące powodują, że we wczesnych etapach zwyrodnienia staw adoptuje się do obciążeń treningowych. Co „ułatwia” bagatelizowanie problem. W konsekwencji tego biegamy dalej, aż w pewnym momencie nasze ciało zaczyna się buntować. Pierwszą oznaką buntu może ból kolana. Tak, to nie pomyłka! Ból kolana bardzo często jest pierwszym sygnałem problemów z biodrem! Dlatego też moja rada: w przypadku niespecyficznych bólów kolana, trzeba zawsze ocenić staw biodrowy. Pacjenci bardzo często zdziwieni są faktem, gdy wychodzą z gabinetu z zaleceniem wykonania rtg bioder, choć przecież przyszli z problemem kolana. Zdjęcie 1.
Wynik RTG i totalne zaskoczenie…
Jeszcze większym zaskoczeniem może być dla wielu wynik badania rtg.
Skąd u mnie problem ze stawem biodrowym? Otóż część chorób biodra wieku rozwojowego (np dysplazja, choroba Perthesa) może przebiegać skąpoobjawowo, w efekcie czego mogły one nie zostać prawidłowo zdiagnozowane w okresie dzieciństwa. Jednakże przebycie tych chorób powoduje zmianę kształtu i geometrii stawu biodrowego, a to z kolei skutkuje przedwczesnym zużyciem stawu. W początkowym etapie biegowej przygody „młody staw biodrowy” adoptuje się do obciążeń, niestety tylko do pewnego momentu. Zdjęcie 2.
Staranne badanie…
Zmiana kształtu elementów stawu biodrowego jest często przyczyną zaistnienia konfliktu panewkowo-udowego (ang. femoracetabular impingement FAI). Natura problemu leży w konflikcie podczas ruchu w stawie pomiędzy elementem udowym, a panewkowym. Innymi słowy, te dwa elementy stawu konfliktują się (zderzają się) podczas pewnych ruchów. Skutkuje to występowaniem bólu w pachwinie i bocznej stronie stawu biodrowego, czasami ból promieniuje do pośladków, uda i kolana. Ból początkowo pojawia się jedynie podczas aktywności fizycznej, ale w miarę postępu choroby staje się coraz bardziej dokuczliwy i może się pojawiać podczas wstawania z niskiego krzesła, wchodzeniu po schodach, jazdy samochodem, czy zakładania butów. Konflikt wynika z uwarunkowań anatomicznych (kształtu) bliższego końca kości udowej (typ CAM) lub panewki (typ pincer). Czasami bywa, że konflikt powstaje na skutek połączenia tych dwóch sytuacji (CAM i pincer). Rysunek 1. Z konfliktem panewkowo-udowym współistnieje uszkodzenie obrąbka stawowego. Oprócz typowego bólu w pachwinie pojawia się, zwracające uwagę, ograniczenie zakresu ruchu stawie. Ból wyzwalany jest podczas zgięcia biodra, przywiedzenia uda i rotacji wewnętrznej. Celem poznania morfologii (kształtu elementów budujących staw) istnieje konieczność wykonania zdjęć rtg w specjalnych do tego służących projekcjach. Poszerzyć wiedzę na temat stawu pozwala również badanie rezonansu magnetycznego, w którym dokładnie możemy ocenić obrąbek stawowy oraz chrząstkę stawu.
Zdjęcie 2 – Zdjęcie stawów biodrowych biegaczki z dysplazją lewego stawu biodrowego, pomimo dużych zmian, była w stanie przebiec półmaraton
Rysunek 1 – Typy konfliktu panewkowo-udowego stawu biodrowego
Znamy niestety naturalny przebieg choroby zwyrodnieniowej, niezależnie czy jest to pierwotna idiopatyczna choroba zwyrodnieniowa, czy wtórna na skutek wcześniej przebytych chorób. W swej naturze ma postępujący charakter, to znaczy nie można odwrócić jej przebiegu oraz całkowicie wyleczyć.
W swojej praktyce jestem bardzo ostrożny w kategorycznych deklaracjach typu „koniec z bieganiem”, choć bez wątpienia bieganie jest aktywnością mającą wpływ na obciążany naszym ciężarem staw biodrowy. Z racji faktu, że sama choroba zwyrodnieniowa cechuje się bardzo indywidualnym przebiegiem, decyzje należy podejmować w oparciu o indywidualne czynniki ryzyka, takie jak wiek, zaawansowanie zmian, BMI.
Trzeba uczciwie przedstawić pacjentowi fakty i uświadomić, że ambitne plany treningowe niosą ryzyko zaostrzenia problemu i w krótkim okresie czasu skończą się porażką.
W okresach zaostrzeń bólu pomocna jest rehabilitacja oparta początkowo na zwalczeniu bólu, a następnie delikatnych ćwiczeniach poszerzających zakres ruchu, unikając forsownego zgięcia w stawie biodrowym. Celem leczenia choroby zwyrodnieniowej jest poprawa jakości życia i zmniejszenie bólu. Obydwa te czynniki możemy osiągnąć poprzez rozciąganie, wzmacnianie mięśni wokół stawu, techniki automasażu (rolowanie) oraz normalizację masy ciała. Cierpliwa i systematyczna praca pozwala utrzymać dobrą ruchomość stawu i adaptować tkanki miękkie do ruchu. Rozwój choroby stawu może przyczynić się do skrócenia kończyny, co skutkuje skośnym ustawieniem miednicy i nasileniem biomechanicznych zaburzeń. W takich przypadkach istnieje konieczność zastosowania korygujących wkładek, które wypoziomują miednicę. Działanie to pozwala na ograniczenie dolegliwości i poprawią funkcjonowanie stawu. Postęp choroby nie pozostaje bez związku z nawierzchnia po jakiej biegamy. Asfaltowe ścieżki, przy dużej wadze pacjenta, to czynnik ryzyka progresji problemu.
W przypadku stwierdzenia początkowych zmian zwyrodnieniowych i współistnieniu konfliktu panewkowo-udowego ratunkiem może być artroskopia stawu biodrowego. Zabieg polega na plastyce uszkodzonego obrąbka stawowego i plastyce kostnej konfliktujących elementów.
Ja w swojej praktyce w przypadku zaostrzeń bólu, by wspomóc efekt rehabilitacji, stosuje u swoich pacjentów iniekcje dostawowe z kwasu hialuronowego. Moje doświadczenia są pozytywne, uzyskuje poprawę i złagodzenie dolegliwości ze stawu.
Czy jest szansa na bieganie?
Każdy pacjent to inna historia choroby. Należy mieć świadomość swoich ograniczeń i ograniczonego na nie wpływu. Świadomy biegacz musi jednak wiedzieć, że postęp choroby może być powodem konieczności endoprotezoplastyki stawu.
Nie zniechęcajcie się jednak. Mam wielką nadzieję, że udaje się wam wyczytać z moich tekstów pewną wspólną dla nich cechę. Przede wszystkim zachęcam to uprawiania sportu! Zachęcam również do „słuchania” swojego ciała i postępowania w zgodnie z jego sygnałami, a szczególnie odradzam ich bagatelizowanie, zwłaszcza kosztem lepszego wyniku i kolejnej „życiówki”. Nade wszystko zalecam również dbałość o masę ciała. Nasze stawy muszą ją przecież na co dzień znosić ?
Już niedługo kolejny tekst z cyklu o biodrze. Jak zwykle niezwykle ciekaw jestem Waszych opinii i sugestii.
