Kwas hialuronowy – gdy zmarszczki schodzą na drugi plan!

Większość z nas, jeżeli słyszała o kwasie hialuronowym, to kojarzy go z medycyną estetyczną i walką ze zmarszczkami na twarzy. Nie jest do skojarzenie błędne, bowiem kwas hialuronowy występuje w skórze właściwej, a jego zadaniem jest wiązanie cząsteczek wody. Dzięki temu skóra utrzymuje sprężystość i elastyczność.

Niestety, wraz z wiekiem, zmniejsza się jego naturalna produkcja, co w prowadzi do  powstania zmarszczek.

Dzisiaj chciałbym jednak poruszyć temat dużo bardziej poważny niż zmarszczki.

Kwas hialuronowy występuje także w chrząstce szklistej czyli tej, która buduje staw oraz w płynie stawowym, czyli tak zwanej mazi stawowej.

Kwas hialuronowy – co to?

Kwas hialuronowy występuje także w chrząstce szklistej czyli tej, która buduje staw oraz w płynie stawowym, czyli tak zwanej mazi stawowej.

Chrząstka szklista charakteryzuje się elastycznością i sprężystością. Te cechy pozwalają jej na przenoszenie i amortyzowanie obciążeń, którym podlega staw podczas pracy, czyli np. podczas uprawiania sportu. Chrząstka zbudowana jest z komórek chrzęstnych (chondrocytów) oraz macierzy międzykomórkowej. Odporność na ściskanie, zgniatanie oraz elastyczność chrząstki zdeterminowana jest składem macierzy. Macierz międzykomórkowa chrząstki to konglomerat różnych związków organicznych: włókien kolagenowych, proteoglikanów i właśnie kwasu hialuronowego.

Podobnie jak w skórze, kwas hialuronowy, wiąże cząsteczki wody i przyczynia się do kształtowania opisywanych wcześniej właściwości chrząstki (elastyczności, sprężystości). I w tym wypadku jednak, wraz z wiekiem, oraz w wyniku przewlekłych przeciążeń stawu, zmniejsza się ilość kwasu hialuronowego w chrząstce. Prowadzi to do jej stopniowej degradacji i niszczenia. Stopniowe niszczenie – zużywanie chrząstki) – to złożony proces zapalny, toczący się w płynie stawowym (czytaj również: komórki krwi w chorobie zwyrodnieniowej stawów). Jego efektem jest utrata proteoglikanów i kwasu hialuronowego. Chrząstka traci elastyczność i sprężystość, staje się coraz cieńsza oraz bardziej podatna na niszczenie.

„Magia” działania kwasu hialuronowego.

Kwas hialuronowy jest związkiem organicznym, polisacharydem. Posiada specyficzne właściwości biofizyczne, biochemiczne oraz bioregulujące. Podanie do stawu kwasu hialuronowego (wiskosuplementacja) powoduje w przypadku uszkodzenia chrząstki szereg działań (patrz tabela 1), które prowadzą do zmniejszenia objawów bólowych (działanie przeciwbólowe) oraz poprawiają funkcjonowanie stawu, poprzez ułatwienie toczenia się (przesuwania się) powierzchni stawowej.

Tabela 1.
Mechanizmy działania kwasu hialuronowego

Większość pacjentów odbiera podanie kwasu hialuronowego do stawu, jako dodanie „smaru”. Nie są w błędzie, bowiem kwas hialuronowy działa mechanicznie.  Szczególnie przekonanie to jest potęgowane, kiedy po iniekcji kwasu znikają zgrzyty i trzaski w stawie. Nie jest to jednak jego główna zaleta. Najważniejszym zadaniem jest efekt biologiczny, to znaczy zahamowanie procesu zapalnego w stawie, odpowiedzialnego za niszczenie chrząstki i postęp choroby zwyrodnieniowej. Celem jest też przywrócenie równowagi w składzie płynu stawowego – równowagi pomiędzy enzymami niszczącymi staw, a mediatorami biochemicznymi stymulującymi jego odbudowę.

Czy jest optymalny preparat? Który z dostępnych jest najlepszy?

W aptekach dostępnych jest wiele preparatów kwasu hialuronowego, które bardzo różnią się cenną. Z czego to wynika? Preparaty te różnią się objętością, gęstością i masą cząsteczkową. Wykazano jednoznacznie, że im gęstsze są preparaty, tym lepszy jest ich efekt leczenia. Kwas hialuronowy zawarty w strzykawce, może być usieciowany lub nie. Usieciowany kwas to taki, który posiada dodatkowe wiązania cząsteczek, wpływające na jego trwałość i długość działania terapeutycznego. Innymi słowy, kwas usieciowany działa dłużej. Preparaty o dużej gęstości, dużej masie cząsteczkowej i usieciowaniu wystarczy podać raz, bez konieczności podawania kolejnych iniekcji w odstępach tygodniowych.
Ma to swoje przełożenie na cenę, ale gwarantuje lepszą skuteczność i dłuższą trwałość efektów terapeutycznych.

Kiedy stosować iniekcje z kwasu hialuronowego?

Kwas hialuronowy stosujemy w przypadku uszkodzeń chrząstki w stawie, najczęściej w przebiegu choroby zwyrodnieniowej, ale również w przypadkach przeciążeniowych np. kolanie biegacza.

Tak jak już wielokrotnie wcześniej pisałem, (cross link Huston mamy problem?, chondromalacja ) uszkodzenia chrząstki nie goją się do stanu sprzed uszkodzenia i niestety choroby zwyrodnieniowej nie można wyleczyć. Można natomiast istotnie poprawić komfort życia pacjenta. Jak wykazały liczne badania, najważniejsza jest edukacja chorego i związana z tym zmiana stylu życia, która koncentruje się na utrzymaniu właściwej masy ciała, codziennej porcji ruchu i uzupełniających terapię ćwiczeniach.

Z mojej praktyki wiem, że zastosowanie iniekcji z kwasu hialuronowego, idące w parze ze zmianą stylu życia, przynosi istotną poprawę stanu pacjenta. Podobnie jest w kontuzjach biegowych, gdzie na pewnym etapie leczenia rehabilitacyjnego, iniekcja wspomaga powrót do zdrowia. Udowodniono również, że podanie kwasu hialuronowego, przyspiesza rekonwalescencje u pacjentów po artroskopiach stawu kolanowego. Szczególnie w sytuacjach, gdy wykonano zabieg naprawczy chrząstki – chondroplastykę, kwas hialuronowy dodatkowo stymuluje procesy naprawcze.

Przed zaordynowaniem leczenia kwasem hialuronowym, należy zbadać pacjenta i ocenić na podstawie badań dodatkowych stopień uszkodzenia chrząstki. Niestety, w najbardziej zaawansowanych stadiach choroby zwyrodnieniowej, skuteczność kwasu może nie być tak efektywna.

Iniekcja

Kwas hialuronowy podaje się bezpośrednio do stawu. Nakłuwając staw, wstrzykujemy do niego powoli preparat kwasu. (Zdjęcie 1). Doświadczony w tego typu zabiegach lekarz, wykona ten zabieg sprawnie i bezboleśnie. Należy pamiętać, że zabieg ten ma prawo wykonać jedynie lekarz, w aseptycznych warunki sali zabiegowej. Gwarantuje to bezpieczeństwo wykonania takiego zabiegu.