Gęsia stopka? – częsta kontuzja!

Zapalenie ścięgien gęsiej stopki (łac. pes anserinus) to dość częsta kontuzja osób biegających.

Zapalenie ścięgien gęsiej stopki wpisuje w grupę kontuzji wynikających z przeciążenia tkanek miękkich wokół stawów (podobnie jak np. zespół pasma biodrowo- piszczelowego, czy zespół bólowy krętarza większego). Z racji, że ból zlokalizowany jest w okolicy kolana, wielu pacjentów uważa, że jest to kontuzja stawu. Na szczęście problem ten nie ma związku bezpośrednio ze stawem kolanowym.

Gęsia stopka (łacińska nazwa pes anserinus) to określenie przyczepów ścięgien 3 mięśni tylnej grupy uda do kości piszczelowej. Są to ścięgna mięśnia smukłego, krawieckiego, półścięgnistego, które przyczepiają się do piszczeli, od strony przyśrodkowej kolana tuż poniżej szpary stawowej w charakterystyczny, rozłożysty sposób, przypominając stopę gęsi.

Problem zapalenia gęsiej stopki dotyczy początkujących biegaczy lub biegacz, którzy zwiększyli nadmiernie obciążenia treningowe.  Często również zapalenie gęsiej stopki towarzyszy chorobie zwyrodnieniowej kolana i jest to niezależne od treningu biegowego.

Autor rysunku: Tomasz Borkowski

Typowymi objawami zapalenia jest ból umiejscowiony od przodu i od wewnętrznej części kolana, 4-5 cm poniżej linii stawowej. Zdjęcie 1. Ból wzmaga się przy ucisku tego miejsca. Najczęściej ból pojawia się na drugi dzień po intensywnym wysiłku, przy próbie biegu ból narasta.

Objawy:

1. Ból, tkliwość, obrzęk, wzmożone ucieplenie lub zaczerwienienie nad kaletką i przyczepem ścięgien od przodu i od wewnętrznej części kolana 4-5 cm poniżej linii stawowej kolana. Zdjęcie 1.
2. Ból, który jest zwykle niewielki na początku biegu i narasta się wraz z kontynuacją aktywności.
3. Ból wzmaga się podczas zginania kolana z oporem.
4. Czasami zapaleniu gęsiej stopki może towarzyszyć trzeszczenie podczas poruszania lub dotykania.

Przyczyny:

1. Nadmierne obciążenia spowodowane nagłym wzrostem ilości lub intensywności treningu najczęściej w sportach wytrzymałościowych, brak właściwej regeneracji.
2. Dość częsty problem u początkujących biegaczy, z racji braku adaptacji mięśni do wzrastających obciążeń treningowych.
3. Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego.

Czynniki ryzyka:

1. Trening w sportach wytrzymałościowych bieganie długodystansowe, triatlon.
2. Sporty wymagające przyspieszeń, zmian kierunków ruchu np piłka nożna koszykówka, piłka ręczna.
3. Brak stretchingu w treningu.
4. Słabość mięśni kulszowo-goleniowy (brak treningu ogólnej sprawności).
5. Płaskostopie.
6. Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego.

Rozpoznanie i diagnostyka

Dokładne badanie lekarskie pozwala jednoznacznie określić rozpoznanie, kiedy dotykając gęsiej stopki, pacjent reaguje silnym bólem, lekarz zazwyczaj nie ma wątpliwości co jest przyczyną. Z racji okolicy (przyśrodkowa strona kolana) czasami objawy mogą być mylone z uszkodzeniem łąkotki przyśrodkowej, co w przypadku choroby zwyrodnieniowej jest bardzo częste, dlatego by rozwiać wątpliwości można wspomóc się badaniem usg lub rezonansu magnetycznego. Badania dodatkowe służy raczej wyeliminowaniu możliwych innych przyczyn i nie są bezwzględnie potrzebne do postawienia rozpoznania.

Zdjęcie 1.
Miejsce bólu w przypadku zapalenia gęsiej stopki.

Leczenie:

W pierwszej, ostrej fazie bólu leczenie polega na przerwie w treningu i odpoczynku, koncentrujemy się na działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym (patrz protokół RICE). Pomocne nam w tym będą zimne kompresy, leki przeciwzapalne stosowane miejscowo i doustnie, zabiegi fizykoterapeutyczne np. jonoforeza przeciwzapalna, laser, ultradźwięki. Następnie ważne jest wyeliminowanie czynników ryzyka kontuzji wynikających ze słabej elastyczności i siły mięśni kulszowo-goleniowych. W tym pomocny będzie odpowiedni program treningowy polegający na rozciąganiu i wzmocnieniu mięśni tylnej grupy uda i przywodzicieli. U osób z płaskostopiem, to znaczy nadmierną pronacją stóp, zalecane będzie zastosowanie wkładek supinujących. W przypadkach trudnych i opornych, niepoddających się terapii czasami stosujemy iniekcje z leków sterydowych i znieczulających, ich efekt jest bardzo szybki i dobry, jednakże musimy pamiętać, że działają one jedynie na stan zapalny, a nie zmieniają stanu naszych słabych i nierozciągniętych mięśni. Wielokrotnie w swoich tekstach podkreślam, skąd się biorą kontuzje, które wynikają z zaburzenia relacji pomiędzy obciążeniem treningiem, a niewłaściwą, krótką regeneracja. W przypadku zapalenia gęsiej stopki, nadmiernemu obciążeniu poddawane są mięśnie tylnej grupy uda, mięśnie kulszowo-goleniowe, gdy zapominamy o rozciąganiu, nie pracujemy nad sił mięśni (ogólna sprawnością), mięśnie gorzej adoptują się do wysiłku, co skutkuje kontuzją. Aczkolwiek zapalenie gęsiej stopki pacjentom kojarzy się z bólem kolana, na szczęście nie dotyczy bezpośrednio stawu, będąc konsekwentnym w leczeniu, zapalenie gęsiej stopki nie stanowi problemu terapeutycznego.

Profilaktyka:

1. Nie zapominajmy o rozgrzewce, szczególnie przed intensywnym treningiem
2. Stopniowo zwiększajmy obciążenia treningowe, aby nasz organizm mógł się do nich zaadoptować.
3. Przez właściwą regenerację rozumiemy nie tylko odpoczynek, ale również rozciąganie i rolowanie mięśni.
4. Trenowanie biegania nie polega wyłącznie na bieganiu, ale również na ćwiczeniach i wzmacnianiu mięśni zaangażowanych w czasie biegu.

Życzę Wam zatem zdrowego biegania! 😉