Moi Drodzy, w swoich tekstach staram się Wam wyjaśnić przyczyny kontuzji, metody leczenia i sposoby im zapobiegania, często przy tym używając medycznego słownictwa.

Tym razem chciałbym poświęcić uwagę uszkodzeniu łąkotki, które w fachowym mianownictwie nazywamy : rączka od wiadra. Z określeniem tym, wielu pacjentów spotyka się podczas lektury opisu badania rezonansu magnetycznego kolana i pyta mnie w gabinecie: co to oznacza?

Na temat funkcji łąkotki w kolanie pisałem w tekście Uszkodzenie łąkotki, czy konieczna jest operacja. Uszkodzenia typu „ rączki od wiadra” stanowią około 10% wszystkich uszkodzeń łąkotek¹. Trzy razy częściej dotyczą łąkotki przyśrodkowej². Do tego typu uszkodzenia dochodzi nagle, np. na skutek skręcenia kolana, ale może też się wydarzyć w momencie kucnięcia.  W konsekwencji uszkodzenie typu „rączki od wiadra” powoduje bolesny blok kolana. Sytuacja ta wymaga pilnego leczenia operacyjnego.

Rączka od wiadra odnosi się do charakteru uszkodzenia łąkotki. Morfologia uszkodzenia tzn. kształt przypomina „rączkę od wiadra”.
Rysunek 2.

Do uszkodzenia najczęściej dochodzi w wyniku urazu skrętnego kolana. Praktycznie prawie zawsze uszkodzeniu łąkotki typu „rączki od wiadra” towarzyszy uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego³. Uszkodzenie łąkotki może się wydarzyć jednoczasowo wraz z uszkodzeniem więzadła krzyżowego przedniego, w wyniku skręcenia kolana.
Innym scenariuszem jest sytuacja, gdy do uszkodzenia łąkotki dochodzi w niestabilnym kolanie, często w wyniku banalnego kucnięcia, czy skrętu tułowia.
Taką sytuacje należy tłumaczyć wcześniej przebytym urazem kolana, w wyniku którego doszło do uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego i rozwoju niestabilności kolana.
W niestabilnym kolanie, banalny skręt może spowodować uszkodzenie łąkotki typu rączki od wiadra i w dominującej liczbie przypadków niestabilność kolana jest warunkiem do zaistnienia tego typu uszkodzenia³. Wówczas, w wyniku zgięcia kolana i rotacji piszczeli, kłykieć uda rozrywa łąkotkę, z której jeden jej fragment przemieszcza się i blokuje kolano. Często pacjenci podają, że towarzyszy temu bolesny i słyszalny trzask. Efektem czego jest powstanie bolesnego przykurczu stawu: pacjent nie jest w stanie wyprostować kolana ani w pełni go zgiąć. Próby „siłowego” wyprostowania są nieskuteczne. Zdjęcie 1.

Z racji objawów bólu, zablokowania stawu, braku możliwości swobodnego poruszania pacjenci ci wymagają pilnego leczenia.

Rysunek 1.

Zdrowa łąkotka
Rysunek Tomasz Borkowski

Rysunek 2.

Uszkodzenie łąkotki typu rączki od wiadra. Uszkodzenie przypomina kształtem rączkę do wiadra, fragment „rączka” przemieszcza się i blokuje kolano.
Rysunek Tomasz Borkowski

Zdjęcie 1.
Typowe ustawienie kolana w zablokowanym stawie. Przemieszczony fragment uszkodzonej łąkotki blokuje staw kolanowy. Nie jest możliwe wyprostowanie kolana oraz jego pełne zgięcie

Zdjęcie 2.
Przemieszczenie łąkotki w obrazie rezonansu magnetycznego

Podczas zabiegu „nastawiamy” przemieszczony fragment na swoje miejsce, a następnie zszywamy uszkodzenie. Możemy do tego użyć różnych technik z wykorzystaniem specjalnych wszczepów (technika all in side) lub poprzez wprowadzenie szwów metodą out-in, lub in-out. Zdjęcie 4.

Pomimo naszych najlepszych chęci, nie zawsze udaje się uzyskać sukces i zagoić uszkodzenie. Łąkotka ma słabe ukrwienie, które determinuje możliwość gojenia. Z wiekiem, ukrwienie łąkotki ulega jeszcze pogorszeniu. Wpływ na sukces szycia łąkotki ma nie tylko wiek ale również czas, jaki upłynął od urazu. Dane w literaturze wskazują nawet na ok 30% odsetek niepowodzeń szycia w przypadkach uszkodzeń typu „rączki od wiadra”⁷. Z moich obserwacji i praktyki wynika, że odsetek niepowodzeń jest mniejszy. Nie mniej uważam, że z racji opisanych konsekwencji dla kolana, warto podjąć próbę ryzyka ratowania łąkotki⁸.

Rehabilitacja
Po zabiegu artroskopii konieczne jest właściwe postępowanie rehabilitacyjne. Powinno się ono rozpocząć zaraz po zabiegu. Rehabilitacja podzielona jest na kilka etapów. Początkowo ukierunkowana na walkę z bólem i obrzękiem, następnie na odtworzeniu zakresu ruchu i napięcia mięśniowego. Przez 3 tygodnie po zabiegu unikamy obciążania kończyny ciężarem ciała, ale dozwolony jest ruch w odciążeniu w zakresie 0-900 , następnie stopniowo pozwalamy pacjentom obciążać kolano, do pełnego zakresu po 6 tygodniach. Przez 6 miesięcy po zabiegu nie wolno wykonywać przysiadów, kucania i forsownego zgięcie kolana.

Zablokowane kolano przez uszkodzoną łąkotkę to bolesna i niekomfortowa sytuacja dla chorego. Wymaga szybkiej interwencji chirurgicznej. Obecnie w zdecydowanie większości przypadków naprawiamy łąkotkę i uzyskujemy dobre wyniki, które z powodzeniem pozwalają kontynuować sportowe pasje.

Zdjęcie 3.
Widok przełożonej łąkotki blokującej wyprost kolana podczas artroskopii kolana

Zdjęcie 4.
Szycie „nastawionej na swoje miejsce” łąkotki podczas artroskopii metodą out-in.