Złamania osteoporotyczne
Słowo „osteoporoza” funkcjonuje w świadomości pacjentów dzięki reklamom w telewizji i gazetach. Wiemy, że jest to choroba kości, że musimy jeść jogurty, pić mleko lub przyjmować suplementy z witaminą D, by mieć zdrowe kości. Ale czym jest właściwie osteoporoza i złamania osteoporotyczne? Jak im przeciwdziałać?
Źródło: rawpixel.com
Czym jest osteoporoza?
Istotną konsekwencją osteoporozy jest obniżenie wytrzymałości kości, którego następstwem może być złamanie, nawet po niewielkim urazie. Wraz z wiekiem, w naszych kościach zachodzą zmiany w obrębie ich budowy i w wysyceniu minerałami. W wyniku tych zmian kość staje się krucha i podatna na urazy.
Osteoporoza jako choroba sama w sobie nie boli i nie daje żadnych sygnałów chorobowych. U osób z osteoporozą banalny upadek na prostej drodze może skończyć się poważnym złamaniem, a to może być bardzo tragiczne dla chorego.
Demineralizacja kości
Komórki kości stanowią zaledwie 5% masy tkanki kostnej. Pozostałe 95% to tzw. macierz pozakomórkowa. Dominującą częścią macierzy są minerały – głównie fosforan wapnia. To on odpowiada za to, jak mocna będzie nasza kość.
Odpowiednie wysycenie minerałami zapewnia kości trwałość. Proces wysycania trwa od najmłodszych lat i w wieku 20-30 lat osiąga szczytową wartość – szczytową masę kostną. W latach późniejszych dochodzi do stopniowej naturalnej utraty masy kostnej.
Źródło: rawpixel.com
Nazywamy to demineralizacją kości. Lubię to porównanie: w okresie młodości budujemy „posag kostny”. Im będzie on większy, tym wolniej będzie przebiegał proces demineralizacji i będzie on mniej niebezpieczny dla naszego zdrowia.
Demineralizacja jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w okresie menopauzy. Dzieje się tak ze względu na zmiany hormonalne (spadek poziomu estrogenów we krwi). Mężczyznom zagraża ona dopiero około 80. roku życia. Warto zatem już od najmłodszych lat dbać o kości, spożywając dużo nabiału i produktów bogatych w wapń, by zbudować jak największą masę kostną.
„Cichy złodziej”
Bardzo wiele osób nie wie, że cierpi na osteoporozę; dowiadują się o niej, gdy niepozorny upadek kończy się złamaniem, dlatego osteoporozę możemy nazwać „cichym złodziejem” mikroelementów naszych kości. W przypadku zdrowej osoby, upadek na skutek potknięcia nie spowodowałby konsekwencji większych, niż siniak. Najczęstsze złamania osteoporotyczne dotyczą nadgarstka (złamania nasady dalszej kości promieniowej), barku (złamanie szyjki kości ramiennej), kręgosłupa i – najbardziej niebezpieczne – biodra (złamania szyjki kości udowej i złamania krętarzowe).
Związku ze zmianami demograficznym, wydłużeniem średniego okresu życia Polki i Polaka, dochodzi do zmiany w strukturze populacji. Jest to ogólnoświatowy trend. Stajemy się coraz starszym społeczeństwem i coraz więcej osób będzie dotykał problem osteoporozy i złamań.
Dane epidemiologiczne są zatrważające: uważa się, że w roku 2010 w Polsce żyło ok 2,7 miliona osób ze złamaniem osteoporotycznym. Przewiduje się, że roku 2025 będzie ich około 3,2 mln!
Złamania osteoporotyczne – konsekwencje
Z racji tego, że złamania osteoporotyczne dotykają osób starszych, ich konsekwencje mogą być tragiczne dla zdrowia i życia. Są przyczyną niepełnosprawności, kalectwa, a nawet mogą prowadzić do śmierci.
Złamanie biodra to najpoważniejsza konsekwencja osteoporozy. Wymaga leczenia operacyjnego i (najczęściej) wszczepienia endoprotezy stawu lub zespolenia specjalnym gwoździem. Niestety, taka sytuacja (konieczność wykonania dużego zabiegu chirurgicznego) stanowi dla starszego pacjenta zagrożenie życia.
Źródło: rawpixel.com
W momencie utraty równowagi, naturalną reakcją naszego organizmu jest próba uniknięcia upadku i podparcia się kończyną górną. Gdy to następuje, wówczas dochodzi do złamania barku lub nadgarstka. Gorzej, gdy mamy zajęte ręce lub chory jest na tyle niedołężny, że nie jest w stanie zareagować na upadek poprzez podparcie się ręką. Wtedy siła upadku koncentruje się na biodrze.
Zupełnie inaczej łamią się trzony kręgów kręgosłupa – u około 70 % chorych są one bezobjawowe. Dopiero zmiany postawy ciała, okrągłe plecy (tzw. „wdowi garb”) czy zmniejszenie wysokości ciała każą podejrzewać przebyte osteoporotyczne złamanie kręgosłupa.
Jak rozpoznać osteoporozę?
Osteoporozę rozpoznaje się na podstawie badania densytometrycznego (DXA). Badanie polega na pomiarze gęstości mineralnej kości w kręgosłupie lędźwiowym i szyjce kości udowej. Obecnie jednak uważa się, że nie tylko obniżona gęstość mineralna kości jest czynnikiem ryzyka złamania. Są nimi również:
- zła dieta (mała podaż wapnia, witaminy D, niedożywienie)
- wiek
- palenie tytoniu
- nadużywanie alkoholu
- mała aktywność fizyczna
- niedostateczna ekspozycja na światło słoneczne
- wcześniej przebyte złamanie osteoporotyczne
W 2008 roku WHO wprowadziło metodę do obliczenia ryzyka złamania, tzw. FRAX. Dzięki tej metodzie osoby w grupie ryzyka mogą samodzielnie wyliczyć, jak bardzo narażeni są na złamania osteoporotyczne. Kalkulator dostępny jest TUTAJ.
Będąc w grupie ryzyka należy udać się do lekarza rodzinnego, by wykonać badanie densytometryczne kości (DXA). Po tym badaniu dowiemy się, czy należy przyjmować leki zmniejszające ryzyko złamania czy wystarczy jedynie suplementacja wapnia i witaminy D3.
Złamania osteoporotyczne – profilaktyka
Bardzo ważną kwestią jest zapobieganie upadkom – to one są bezpośrednią przyczyną złamań bioder, nadgarstków i barków. Mogą wynikać z przyczyn zdrowotnych (zaburzenie równowagi, zawroty głowy, choroba zwyrodnieniowa stawów, osłabienie napięcia mięśniowego, wady wzroku, itp.) lub otoczenia pacjenta (śliska podłoga, potknięcie o dywan, poślizgnięcie się w wannie lub krępujące ruchy ubranie).
Właściwa profilaktyka upadków to także, a może przede wszystkim, ruch i ćwiczenia. Powodują one poprawę koordynacji, lepszą sprawność i poprawiają napięcie mięśni, co przekłada się na ograniczenie upadków i lepszą reakcję chorego, gdy jednak do upadku dojdzie.
Źródło: unsplash.com
Jak uniknąć osteoporozy?
- Zadbaj o właściwą dietę bogatą w wapń i białko – wapń jest niezbędnym składnikiem zdrowej kości, dlatego tak ważne jest dostarczanie go organizmowi w odpowiedniej ilości. Zapotrzebowanie dobowe na wapń:
-
- u dzieci do 10. roku życia wynosi 800 mg
- u młodzieży i osób dorosłych 1000 mg
- u kobiet podczas karmienia piersią i po menopauzie oraz u osób w wieku podeszłym – 1500 mg.
- Zaprzestań palenia tytoniu
- Ogranicz spożycie alkoholu
- Postaw na ruch – co najmniej 3 razy w tygodniu po 30 minut. Ćwiczenia i gimnastyka pozwolą utrzymać prawidłowe napięcie mięśniowe, przeciwdziałają przykurczom stawów, a to w całości pozwala utrzymać lepsza koordynację ciała.
Jeśli podoba Ci się to, co piszę, udostępnij post na Facebooku – pomóż mi szerzyć wiedzę 🙂
Jesteś w średnim wieku i chcesz zacząć biegać? Przeczytaj ten tekst, aby robić to bezpiecznie!
