Stopa pronująca – charakterystyka
Porady doktora ortopedy
Wybór butów biegowych to jedna z ważniejszych decyzji, jaką musi podjąć biegacz. Początkujący sportowiec zazwyczaj jest zdezorientowany i onieśmielony, gdy słyszy hasła „supinacja”, „pronacja”. Co znaczą te tajemnicze hasła? Czym charakteryzuje się stopa pronująca?
Dobór obuwia ma kluczowe znaczenie nie tylko dla komfortu biegacza, ale również profilaktyki kontuzji. Pamiętajcie, że kontuzje nie biorą się „z kosmosu”. By należycie opisać wagę problemu, opowiem trochę o biomechanice, budowie stopy i jej osłabionych wysklepieniach.
Kontuzje mają swoje uwarunkowania: biologiczne i mechaniczne. Warunki biologiczne to nasz „genetyczny posag”, który dziedziczymy. Nasze geny determinują tkankę łączną, która natomiast buduje nasze stawy, mięśnie i kości. W tej kwestii biegacz nie może nic już zmienić – albo urodził się sprinterem, albo maratończykiem. Podczas chodu i biegu jest taki moment, kiedy ciężar naszego ciała oparty jest na jednej kończynie. Wówczas cały ciężar podparty jest przez kręgosłup, staw biodrowy, kolanowy, skokowy i na końcu stopę. W prawidłowych warunkach, oś obciążenia powinna przebiegać przez środek głowy kości udowej, środek stawu kolanowego i skokowego. Jest to sytuacja idealna dla biomechaniki biegu.
Stopa (bok).
Wszelkie odstępstwa od przebiegu osi obciążania niestety niosą za sobą ryzyko przeciążeń i kontuzji. To „idealne rozłożenie sił” może być zaburzone przez szereg elementów: budowę stawu biodrowego, kolanowego, budowę stopy, a także przez brak stabilizacji miednicy (o czym niedługo).
Na samym końcu osi obciążania znajduje się stopa. Jej ustawienie ma kluczowe znaczenie dla naszego kręgosłupa, kolana i biodra. Choć nie możemy zmienić budowy biodra czy kolana, mamy jednak wpływ na ustawienie stopy podczas biegu. Struktura stopy jest złożona – gdy wiele lat temu człowiek przyjął postawę wyprostowaną, pozwoliła mu ona poruszać się w sposób elastyczny i harmonijny, jednocześnie pełniąc rolę amortyzatora. Stopa jest również miejscem, w którym energia chodu lub biegu przenoszona jest na podłoże. Te skomplikowane właściwości zawdzięcza swojej budowie, na którą składa się aż 26 kości oraz mnóstwo stawów, więzadeł i mięśni. To właśnie dzięki temu w stopie i w stawie skokowym dochodzi do złożonych ruchów praktycznie we wszystkich płaszczyznach. Wśród nich jest ruch supinacji i pronacji.
Stopa (bok).
Autor rysunków: Tomasz Borkowski
Pronacja i supinacja to połączenie ruchu zgięcia i rotacji stopy. Podczas tych ruchów zmieniają się cechy stopy: z elastycznej, podczas amortyzacji pięty, i sztywnej, podczas odbicia z palców. Prawidłowa stopa posiada swoje wysklepienia – łuki. Są to łuk podłużny i poprzeczny, utworzone przez budowę kostną stopy, prawidłowe napięcie więzadeł i mięśni. Niestety, nie zawsze udaje się zachować fizjologiczne wysklepienie stopy, szczególnie podczas obciążania. Dzieje się to najczęściej na skutek nieprawidłowego napięcia mięśni i więzadeł stopy. W przypadku, gdy obciążymy stopę, zapada się łuk podłużny i stopa staje się płaska. Ruch, który towarzyszy temu zjawisku to ruch pronacji stopy. Jeśli więc ktoś ma tendencje do płaskostopia podłużnego, przy obciążaniu stopy jest hiperpronatorem. W takiej sytuacji zmienia się ukierunkowanie osi obciążenia – pięta ustawia się koślawo i nie pozostaje to bez wpływu na inne stawy, a ryzyko powstania kontuzji istotnie wzrasta.
Podsumowując: jeśli ktoś ma tendencje do płaskostopia podczas obciążania stóp, wówczas jest hiperpronatorem i posiada stopę pronującą. Taka osoba wymaga butów, które posiadają wsparcie przyśrodkowej krawędzi buta, przeciwdziałają zapadaniu się stopy i stabilizują piętę. W przypadku dużego płaskostopia konieczne jest zastosowanie specjalistycznych wkładek do butów, najlepiej dobranych indywidualnie. W przypadku płaskostopia, niewłaściwie dobrane obuwie może skutkować kontuzjami nie tyle samych stóp, a kolan, bioder i kręgosłupa. Dzieje się tak przez zaburzenie osi obciążania.
Dlatego jeśli zauważymy u siebie tendencje do płaskostopia, możemy nazwać się hiperpronatorami i tym samym będziemy wymagać odpowiedniego obuwia, dedykowanego dla stopy pronującej. Jest to problem dość powszechny i wielu producentów obuwia ma w swoim asortymencie buty ze wzmocnieniem łuku podłużnego przeznaczone właśnie dla osób z tendencją do nadmiernej pronacji. Ignorowanie tego problemu może prowadzić do kontuzji. Bardzo często zaczynamy leczyć kolano, gdy prawdziwy problem ma swoje źródło w stopie, dlatego nie lekceważmy właściwego doboru butów.
Dzięki, że przeczytałeś/aś mojego posta. W oczekiwaniu na więcej, zapraszam na mój fanpage – Biegający Ortopeda.
